از قدیم شنیده ایم که کارکردن جوهر آدمی است، اما فکر کردن به این جوهر، کیفیت تاثیرگذاری افراد در دنیای پیرامون را مشخص می کند.
یکی از نکاتی که در تاثیرگذاری افراد بر محیط پیرامونشان نقش اساسی و کلیدی دارد، نوع اشتغال آن‌هاست.
اما برخلاف تصور، نوع اشتغال به تقسیم بندی‌های مرسومی چون دکتر، مهندس، مدیر و… محدود نشده و یکی از انواع دسته بندی‌های شغلی افراد، بر مبنای میزان استقلال آن‌ها تعریف می‌شود.
در این یادداشت به دنبال مقایسه ۲ نوع از اشتغال‌ها بر مبنای میزان استقلال، مزایا و معایب آن‌ها هستیم.
اما نباید فراموش کرد که این مقایسه، تنها نمایشی از وضع موجود بوده و تصمیم‌گیری برای گرایش و اشتغال در هر یک از حالت‌های بیان شده، به تصمیم و علاقه شما بستگی دارد.
“کارمندی”
یکی از شناخته‌شده‌ترین و قدیمی‌ترین سبک‌های کاری، مدل «کارمندی» است.
کارمند؛ فردی است که برای یک مجموعه یا شرکت به‌صورت تمام‌وقت و در ازای داشتن حقوق ثابت ماهیانه کار می‌کند.
در این مدل که غالبا با ظهور جایگاه کارفرما، صاحب کسب‌وکار یا سرمایه‌گذار به وجود آمده است، فرد یا افراد برای اهداف مجموعه، دست‌به‌کار می‌شوند.
در این حالت، گرچه هر یک از افراد شاغل در مجموعه دارای تخصص، جایگاه و مزایای متفاوتی است، اما در نهایت، عنوان “کارمندی” را یدک می کشند.
این مدل همان‌طور که اشاره شد، وابستگی به اهداف سازمان داشته و افراد در آن میزان استقلال رای و خلاقیت کم‌تری دارند. البته نباید نادیده گرفت که امروزه بسیاری از شرکت‌ها، از مدل سنتی خارج شده و برای کارمندان خود مسیر توسعه فردی و چشم‌انداز شخصی ترسیم می‌کنند که طی آن فرد می‌تواند مسیر رشد خود در چند سال آینده را مشاهده کند و حتی به جایگاه‌های بهتر و بالاتری درآن شرکت یا مجموعه برسد و از تخصص و مهارت خود برای حل مسائل و چالش‌ها بهره ببرد و بسیار کم‌تر از گذشته، منفعل باشد.
این مسئله یعنی برخورداری از استقلال کم‌تر شاید از دید برخی افراد به عنوان نقطه ضعف مهمی شناخته شود، اما مزیت‌هایی چون ثبات شغلی، درآمد ثابت، مزایای کاری، بیمه و… در کفه دیگر ترازو، توازن مزایا و معایب این مدل کاری را برقرار می‌کند.
“فریلنسری”
در طرف مقابل، گسترش اینترنت و دنیای مجازی موجب شد تا نوع جدیدی از کارکردن تحت عنوان فریلنسری یا آزادکاری متولد شود. فریلنسرها افرادی هستند که با شرکت‌ها و مجموعه‌های مختلف، به‌صورت دورکار همکاری می‌کنند که غالبا این همکاری به صورت پروژه‌ای تعریف می‌شود.
ویژگی‌های اصلی این مدل که آن را از مدل کارمندی متمایز می کند عبارتند از: وابستگی به علوم کامپیوتری، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، تخصص بالا در عین تعهد زمانی پایین، انتخاب فضای آزاد و متغیر برای کار کردن (محدود نبودن به مکان)و… .
ویژگی اول، عملا محدودیت‌های موجود در مدل کارمندی را از میان برداشته و این امکان را فراهم می‌آورد که افراد از هر فاصله مکانی و بدون نیاز به متحمل شدن هزینه‌های رفت‌و‌آمد با مجموعه‌های مختلف همکاری کنند.
این ویژگی هم‌چنین باعث می‌شود تا افراد در انتخاب محل کار خود از استقلال کامل برخوردار بوده و از مزایای محیط‌های مختلف برخوردار شوند.
در تعریف ویژگی دوم، عبور از ساختار خشک و انعطاف ناپذیر مدل کارمندی و ویژگی‌های آن باعث شد تا در مدل فریلنسر، افراد فارغ از پارامترهای مرسوم فضای مجموعه‌های اداری، صرفا بر مبنای تخصص و شایستگی‌هایشان مورد توجه قرار گرفته و به همکاری با مجموعه‌های مختلف بپردازند و امکان اشتغال هم‌زمان در چندین پروژه و مجموعه را داشته باشند.
این مسئله گرچه در نگاه اول تماما مزیت محسوب می‌شود، اما می‌تواند به عنوان عیب این مدل نیز شناخته شود. زیرا موقعیت شغلی فرد در این مدل کاملا برمبنای تخصص و دانش تعریف شده و این موضوع رقابت سختی میان افراد برای به دست آوردن پروژه‌ها برقرار می‌کند و تعهد کارفرما تا زمانی برقرار است که مزیت تخصص در فرد فریلنسر وجود داشته باشد.
همین مسئله باعث شده تا در مدل فریلنسر، ثبات درآمدی و مزایا در قیاس با مدل کارمندی بسیار متفاوت فرض شود. چراکه کارمندان به جهت داشتن درآمد ثابت ماهیانه، آسودگی خاطری نسبت به این موضوع دارند. اگرچه شاید برخی اوقات این درآمد برای یک فریلنسر چند برابرحقوق ماهیانه یک کارمند باشد اما گاهی نیز بسیار پایین‌تر از آن است. به همین دلیل، شاید فریلنسر بودن تا حدی نیازمند روحیه ریسک‌پذیری است.
فریلنسر یا کارمند؟
انتخاب هریک از مدل های اشتغال نه نسخه ای واحد، که عملا تصمیمی شخصی است.
چرا که هر فرد به فراخور علاقه، توانایی‌ها، میزان ریسک پذیری، تخصص، چشم انداز و بسیاری پارامترهای درونی و پیرامونی خود می تواند یکی از دو حالت فوق را انتخاب نماید.
هم‌چنین انتخاب هر یک از موارد کارمندی یا فریلنسری لزوما به معنای موفقیت یا شکست حتمی نبوده و مهم‌ترین نکته در هریک از آن‌ها، تلاش و پشتکار فرد برای موفقیت در عرصه کار و فعالیت است.
گردآوری مطلب: نسترن فرخ‌نژاد
